آفتابگردان با نام علمي Helianthus annuus گياهي است يك ساله (annuus به معني يك ساله) در تيره ي Asteraceae (مركبان) و بومي آمريكا. مجموعه اي از گلچه ها به صورت متراكم در طَبَق بزرگي كنار هم قرار گرفته و قطر طَبَق گاهي تا 30 سانتي متر و ارتفاع ساقه تا 3 متر ميرسد. گلچه هاي داخل طَبَق در يك الگوي دايره اي ، گرد هم آمده اند. به طور معمول هر گلچه نسبت به گلچه ي ديگر با يك زاويه ي طلايي تقريبي (137.51 درجه) قرار گرفته به طوري كه يك الگوي دوار متقاطع شامل تعدادي قوسهاي راست گرد و چپ گرد پشت سر هم را بوجود آورده است. تعداد اين قوسها از الگوي اعداد فيبوناچي پيروي ميكنند. در سري اعداد فيبوناچي اولين عدد صفر و دومين عدد يك است. اعداد بعدي هر يك از جمع كردن دو عدد قبلي به دست مي آيند و به اين ترتيب سري اعداد به صورت 0 ، 1 ، 1 ، 2 ، 3 ، 5 ، 8 ، 13 ، 21 ، 34 ، 55 ، 89 ، 144 ،233 و ... ساخته ميشود. تعداد قوسهاي راست گرد و چپ گرد در طَبَق آفتابگردان دو عدد متوالي اعداد فيبوناچي است. به طور معمول در طَبَق آفتابگردان مطابق سري اعداد فيبوناچي 34 قوس در يك جهت و 55 قوس در جهت ديگر ديده ميشود. گاهي 55 قوس در يك جهت و 89 قوس در جهت ديگر و در طَبَقهاي بزرگتر 89 قوس در يك جهت و 144 قوس در جهت ديگر ديده شده است. مدل رياضي تجمع گلچه ها در طَبَق آفتابگردان توسط H. Vogel در سال 1979 پيشنهاد شده است. اين الگو در مختصات قطبي و طبق روابطي پيشنهاد شده كه با در نظر گرفتن آنها و با استفاده از شماره ي گلچه يا دانه ، فاصله ي آن از مركز و زاويه ي استقرار آن نسبت به گلچه يا دانه قبلي يا بعدي مشخص ميشود. زاويه ي بين گلچه هاي متوالي همان زاويه ي طلايي (137.51 درجه) است.
گرايش گل آفتابگردان به سمت نور خورشيد از موارد جالب توجهي است كه هليوتروپيسم ناميده ميشود و نام آفتابگردان هم به خاطر همين خاصيت انتخاب شده است. گلهاي جوان آفتابگردان در مرحله غنچه و در زمان طلوع آفتاب به سمت شرق قرار دارند. در طول روز اين گلها حركت خورشيد را از شرق به غرب دنبال ميكنند و در طول شب به اميد طلوعي ديگر به سمت شرق باز ميگردند. اين حركت هماهنگ گلها در يك مزرعه ي آفتابگردان بسيار ديدني است. اين خاصيت گلهاي جوان توسط اختلاف در فشار تورمي سلولهاي Pulvinus (قطعه قابل ارتجاعي از ساقه كه درست در زير گل قرار دارد) صورت ميگيرد.
No comments:
Post a Comment